Select Page
Горенци

Горенци

Горенци е село во Општина Дебрца, се наоѓа во Струшко Поле на 13 км северозападно од Охрид. Според некои податоци во 1948 година вкупниот број на жители е 466 жители, во 1953 тој број изнесувал 512 жители, а од 1961 година бројот на жители се зголемил на 589, за да десет години подоцна во 1971 година е 605 жители.Во 1981 година селото брои 610 жители, во 1991 година 485, а веќе во 1994 година бројот на жители се намалува и изнесува 369 жители, а веќе во 2002 година бројот на жители опаднал на 316.

Селото Горенци е мешано македонско православно и албанско муслиманско, настанато е во почетокот на 19 век.

Во селото постојат два вида на родови:

Македонски родови: Ситниковци се најстар род во селото, Ивановци доселени се од селото Волино, Петревци, Чолевци доселени од селото Куратица, Николовци и Андреевци доселени се од дебрчкото село Велмеј, Скокљевци, Мицковци, Климовци, Тодоровци, Блажевци, Стојчевци и Крстановци.

  • Албански родови: Бајрамовци, Бељуљовци, Мустафовци, Биба доселени се од селото Поум, Дервишовци, Исе доселени се од селото Мислодежда и Бургад доселени се од охридското село Велестово.

Во селото Горенци има и Основно училиште “Дебрца” до V одделение, кое е подрачно училиште на ОУ “Дебрца” Белчишта.

 

Годивје

Годивје

Годивје е село во Општина Дебарца, во областа Дебарца, во близина на патот Кичево- Охрид.

Селото Годивје се наоѓа во областа Дебарца, на источните падини на Славеј Планина, оддалечено 27 километри јужно од Кичево и 38 километри северно од Охрид и Струга. Атарот на селото Годивје граничи со атарите на селата: Сливово на исток, Врбјани на север, Ржаново и Збажди на запад, Лактиње на југ, и Арбиново на југоисток. Поедини места во атарот на селото ги носат следните имиња: Горни и Долни Локви, Бел Камен, Војово, Присој, Корија, Рајчиница, Кобилица, итн.

Годивје е старо село, за прв пат под името Годивје се спомнува во 1582, кога припаѓало во Охридскиот Санџак, нахија Дебарца. Еднаш старото Годивје пропаднало, и народот се иселил во прилепско каде основале ново село Годивје. После пропаста на старото Годивје денешното Годивје го обновиле родови кои живееле во раселените села Војово и Гроов, тоа било средината на ХVIII век. Во Илинденското востание селото било запалено поради силната активност на месното население, при што биле запалени 98 куќи, а биле убиени и неколку невини жители, стари, млади. Населението многу страдало и во текот на Втората светска војна, тогаш трпело насилие од балистите. Од ова село искочиле и доста партизани, а во чест на загинатите партизани во селото има споменик.

 

Во 1873 година, селото имало 80 домаќинства со 225 жители христијани (Македонци). Според некои податоци од 1900 година, селото имало 550 жители христијани (Македонци).

Годивје е старо село, за прв пат под името Годивје се спомнува во 1582, кога припаѓало во Охридскиот Санџак, нахија Дебарца. Еднаш старото Годивје пропаднало, и народот се иселил во прилепско каде основале ново село Годивје. После пропаста на старото Годивје денешното Годивје го обновиле родови кои живееле во раселените села Војово и Гроов, тоа било средината на ХVIII век .Во Илинденското востание селото било запалено поради силната активност на месното население, при што биле запалени 98 куќи, а биле убиени и неколку невини жители, стари, млади. Населението многу страдало и во текот на Втората светска војна, тогаш трпело насилие од балистите. Од ова село искочиле и доста партизани, а во чест на загинатите партизани во селото има споменик.

Според податоците од 1873 година, селото имало 80 домаќинства со 225 жители христијани (Македонци). Според некои податоци  од 1900 година, селото имало 550 жители христијани (Македонци).

Годивје во целост е македонско православно село. Поголемиот број родови во селото се староседелски, кои некогаш живееле во сега веќе раселените села Војово и Гроов, кои постоеле во атарот на Годивје.

Староседелски родови се: Чораповци ; СекуловциПопаѓовциЈаковчевциШутаровци ; АндреевциДеспотовциБачовциСтанковци ; ДојчиновциШипинковци и Коруновци.

Доселен е само родот Ѓаковци кои потекнуваат од предокот Кузман кој после некое убиство со неговиот брат пребегнал од околината на Ѓаковица. Кузман дошол во селото Годивје, додека неговиот брат отишол во околината на Дебар.

Според истражувања во 1948 година, родови во селото се:

  • Староседелци: Самарџијовциживеат по цело село, слават Св. Никола, за нив се вели дека први преминале од раселеното село Гроов; Продановци  живеат по цело село; Сталевци  живеат низ цело село, слават Св. Никола, за нив се вели дека дошле од Гроов после Самарџиовци. Се делат на МрдовциЃундалевциСтанковциБокелевци, Гршковци и СтолевциКуртовци  живеат во своето Куртовско Маало или преку село, слават Св. Никола, една нивна гранка се вика КарајоновциАпостоловци живеат во Куртовско Маало, слават Св. Никола; Шишковци живеат во Куртовско Маало, слават Св. Никола; Крилевци 1 куќа имаат во Горно Маало, а 4 во Куртовско Маало, слават Св. Никола; Шутаровци -живеат 5 куќи во Горно Маало, а 9 куќи во Долна Црква, се делат на Чолаковци  и Попаѓовци.
  • Доселеници: Ѓаковци или Ѓоковци)23 куќи им се на сред село, а 2 во Куртоско Маало, слават Св. Никола. Доселени се 30тите на XIX век поради крвна одмазда од околината на Ѓаковица, Метохија.

Во село Годивје има 3 цркви кои постојат и една која е урната или запалена.Таму се црквите Св.Ѓорѓија, Св.Никола, Св.Спас (кај месноста Црквишта), а во минатото во месноста Горица била црквата Св.Вартоломеј. Во ова село слави се Водици и Спасовден.

Населението од Годивје цело време се иселувало. Познати се следните иселени родови од селото.

Во селото Србјани е иселен родот Мијаилевци ,во селото Десово е родот Андрејевци,  во селото Горно Село е родот Ориѓани, во селото Песочани се Годивци; во Ново Село се Треневци.

После Втората светска војна околу 10 фамилии се отселиле во Војводина, во исто време и во Тиквеш се отселиле неколку фамилии. А од средината на 1950-тите населението почнало да се иселува по градовите. Најмногу се отселени во Охрид преку 80 куќи, но и во други градови во Македонија како: Скопје, Кичево, Струга, Битола итн. Иселеници има и во прекуокеанските земји пред се Австралија.

Врбјани

Врбјани

Селото Врбјани се наоѓа на надморска висина од 919 м, на источната страна на планината Стогово.Тоа е прво село во Горна Дебрца после највисоката точка на патот Кичево-Охрид наречено Пресека.Селото се наоѓа на 3км оддалеченост од регионалниот пат. Селото е на место каде одсекогаш можело да има населба.Има многу поволни природни и економски услови.Од западната страна се издига пространа планинска падина, израсната со дабова и букова шума.Од источната страна се простира ниско земјиште погодно за обработка.На планинскиот дел од атарот се наоѓа Црвено млаче, Годијов дол, Манастирец, Јагњештица, Локви, Секулица, Папрадница, Мирослајца, Јасика, и др.Источно се наоѓа обработлива земја Предалиште, Галвје, Св.Петар, Жежница, Луда вода Петрчане, Крст, Царев кладенец и др. На планинската падина се наоѓа Стојански извор, Жежов извор и Манастирец, а во подножјето на планината извира Петрчански и Царев кладенец.Многу е значаен Петрчанскиот извор од кој извира јака вода како река и на која некогаш имало воденица, а денес таа вода се употребува за селскиот водовод.Низ селото течат две реки, Голема река и Бигришка река, како извори на реката Сатеска.Изобилува со вода и извори на вода.Селото е со куќи од збиен тип и се состои од горно и долно маало.Последната куќа од селото во горно маало, се наоѓа на 970м надморска висина. Оддалечено е 26 километри јужно од Кичево и 39 километри северно од Охрид.Маалата се разликуваат и по родови: Анѓелески, Патникоски, Радески, Ќемалоски и други.Селото влегува во рамки на Општина Дебрца, која била создадена откако се споиле поранешните општини Белчишта и Мешеишта во 2004. Од периодот на 1994-2004 селото влегувало во некогашната Општина Белчишта.

Во периодот од 1965 до 1996 селото било во рамките на големата Општина Охрид.

Во периодот 1952-1955 селото било во рамките на Општина Сливово, во која општина освен Врбјани, влегувале и селата Сливово, Мраморец, Турје, Арбиново, Годивје, и Лактиње. Во периодот 1950-1952 селото влегувало во рамките на Општина Годивје, во која Општина биле селата Врбјани, Годивје и Лактиње.

 Селото Врбјани постоело пред доаѓањето на Турците во 1371 година.Селото името го добило по многуте врби кои ги имало меѓу двете реки.Покрај селото постоело уште едно село Нивишта со црквата Св.Петар и Св.Павле.Црквата Св.Ѓорѓија во село Врбјани според старите жители била градена од 1322 до 1340 година, а требало да биде осветена во 1345 година од Охридскиот архиепископ.Меѓутоа поради некои збиднувања архиепископот не дошол на осветлувањето на црквата и таа останала неосветена се до 1605 година.Со доаѓањето на Турците народот од селото Нивишта и село Врбјани, побегнале во планина во месноста Манастирец каде што формирале село со црква во која ималао крст со златен синџир, а ископини постојат и денес,а дел од населението избегало и во Прилепскиот крај каде што формирале села Врбјани и Годивје кои и денес постојат.Црквата Св.Петар и Павле која се наоѓа на околу 200 метри источно од селото Врбјани била подигната во 1938 година. Врбјани е чисто македонско православно село, по опстанок е многу старо и повеќето родови во селото се староседелци, еден дел од овие родови живееле во сега веќе раселените села Манастирец, Петрчани и Жежница.Според истражувања во 1948 година родови во селото се:

  • Староседелци: Анѓелевци живеат во Горно маало, Шамалевци живеат во Шамалеско маало, Поповци, Митревци, Божиновци, Гавриловци, Радевци, Јанкуловци, и Клајџиовци живеат во маало Вир.Мушевци и Муратовци живеат во Мушевско маало, Савевци живеат во Горно маало, Матевци куќите има се наоѓаат измеѓу Вир и Шамалеско маало. Сите староседелски родови слават Ѓурѓовден и Петровден.

Доселеници со позната старина: Дошлаковци доселени се средината на 19 векод Сливово куќите има се во Вретовско маало и слават Петровден.Војневци доселени 1860 исто така од Сливово, живеат во Анѓелевско маало и слават Ѓурѓовден.Локовци доселени се од селото Локов, Малесија, и живеат во своето Локовско маало и слават Петровден.

Во селото Врбјани живеат Македонци припадници на племето Брсјаци или Берзити.Од Врбјани се иселиле голем дел од населението, па така од голема преминала во мала населба.Според некои истражувања во 1900 година во селото имало 480 жители, во 1905 година 640 жители, па така од 1948 година кога бројот на жители бил 803 се до 1953 година кога се искачил на 879,а веќе од 1961 година бројот на жители почнал да опаѓа па така во 1971 година изнесувал 371,во 1981 година 229 жители, десет години подоцна во 1991 година 129 жители, 1994 година 106 жители, за да во 2002 година бројот на жители се намали на 58.

Младината на ова село покрај другите спортски активности најголемо внимание му посветувало на фудбалот.

Првата училишна зграда била изграде во 1860 година. Во почетокот на 20ти век во селото постоело егзархиско школо, во кое ученици учеле на бугарски јазик. За времето помеѓу двете светски војни во селото имало српско училиште, а поради немање свои пропагатори во Врбјани, во селото Србите поставувале за учители од други краишта, Во периодот по Втората светска војна во селото имало училиште до осмо оделение со интернат за децата од околните села. Па така освен од с. Врбјани учеле деца и од другите села.

До 1948 иселеници има од следните родови: од Анѓелевци иселеници има во Јабука, Војводина; од Савевци иселеници има во Бело Поле, прилепско  и во Глогоњ, Војводина; од Шамалевци иселеници има во Јабука, Војводина;од Поповци иселеници има во Јабука, Војводина; од Митревци иселеници има во Песочани; од Божиновци иселеници има во Бело Поле, прилепско; од Гавриловци иселеници во Охрид и во Издеглавје; од Калајџиовци иселеници има во Иванчишта, Копачка; од Мушевци иселеници има во Глогоњ, Војводина; од Вретовци иселеници има во Ново Село; од Пејовци иселеници има во Качарево, Војводина; од Матевци иселеници има во САД; од Патниковци иселеници има во Јабука, Војводина; и од Локовци иселеници има во Бугарија.

Во селото Пуста Река, крушевско е иселен родот Чкаловци во 1856 година.

 

Велмеј

Велмеј

Велмеј се село во општина Дебрца , во областа Дебрца, во околината на градот Охрид.

Селото Велмеј се наоѓа на подрачјето на областа Долна Дебрца, на 13 км источно од магистралниот пат Охрид- Кичево. До селото се доаѓа по асфалтиран пат, кој се двои од западната магистрала Охрид –Кичево кај с. Ботун, поминувајќи низ селата Белчишта и Лешани.

Се наоѓа на западните падини на Илинска Планина. ОД северната и источната страна е заградено со планински масиви на Илинска Бигла ( од исток со Килаец0 1068 м, од север со Чуки-1303м ) , а на западната и јужната страна се простира Велмешкото поле. Селото се наоѓа на надморска висина од 860 м.

Селото влегува во рамките на проширената општина Дебрца, која настанала со спојување на поранешните општини Белчишта и Мешеишта. Во периодот од 1996-2004 г., селото претставувало седиште на некогашната општина Белчишта.Во периодот од 1955-1966г., селото се наоѓало во рамките на големата општина Охрид.

Од 1952-1955 селото било во рамките на тогашната општина Белчишта, во која покрај Велмеј , се наоѓале и селата Белчишта, Ботун, Брежани, Горно Средоречие, Грко Поле, Долно Средоречие, Злести, Лешани, Ново Село, Песочани и Црвена Вода.Во период од 1950-1952, село Велмеј било седиште на некогашната општина Велмеј, во која влегувале селата Велмеј, Брежани, Грко Поле и Лешани.

Велмеј е село од збиен тип, што е карактеристично за сите села во општина Дебрца. Се дели на следните краеви: Горни Чифлик и Црниноска Маала, а поодделно секое маало го добило името според презимето на поголемиот дел на семејства што живеат тука. Денес Велемј, е најголемото село во подрачјето на општина Дебрца, како по бројот на жителите, така и по бројот на домаќинствата.

Велмеј е старо село. Во 1582г. Селото броело 660 жители, и затоа што било најголемото село во Нахијата Дебрца го добило името Велмеј, од старословенскиот збор “велми” што значи најголем.

Во 1900 г.во селото Велмеј имало 700 жители, сите Македонци христијани. Во 1905г. Во Велмеј имало 784  жители.Во 1953 г. бројот бил зголемен на 1257. Во 2001 г бројот на жители во Велмеј е 511.

Уште многу одамна , Велмеј имал важно место во стопанството во Дебрца и на охридскиот крај. Турски извори кажуваат дека селото био голем производител на коноп. Во 1582 г. Велмеј било втор по големина производител на јачмен и еден од најголемите производители на ‘рж. Исто така во Велмеј имало 300 свињи, на третото место во Охридската каза, а селото било и еден од најголемите производители на зелка. Во велмеј имало и 7 воденици и 5 валалници( најмногу во Дебрца), а се призведувало и наут и боја. Поранешен попис покажува дека во Велмеј живееле двајца соколари.

Денес од целокупната површина на селото, 55,3% се наоѓаат под шуми и пасишта, 22,4% се обработливи површини, а 22,3% е неплодно земјиште.Главно занимање на населението во село Велмеј е земјоделието.

Населението се дели на :

Староседелци: Славковци, Новевци, Станковци, Сугаревци,Органџиовци и Темјановци. Родовите Иљовци и Андреевци се доселени од се од сега расленото село Јаорец, па така се сметаат за староседелци на Велмеј.

Доселеници: Црниновци( доселени од село Цер), Неделковци ( доселени од село Прострње), Поповци (потекнуваат од некој предок кој бил поп а дошол од некое место сега во Албанија), Николовци или Голабовци( се доселени од селото Бараково и нивниот предок бил Влав), Цветковци ( доселени од с.Лешани), Сошанци , Прензовци( од с. Сливово), Пашовци ( не знаат од каде потекнуваат).

Според истражувањата во 1948 г., родови од село Велмеј се:

Староседелци: Нечевци, Бауловци, Аневци, Темјановци, Мишовци и Пашовци.

Доселени: Поповци ( од Елбасан), Караблажевци или Новевци( од Новаци-Битолско,Црниновци (од Цер, Железник), Иловци( од  Јаорец), Неделковци ( од Прострање, Копачка), Славковци ( од Сладуево, Железник), Цветковци ( од Лешани), Целевци ( од Лешани), Прензовци( од Сливово), Уљовци( од Нерези-Дримкол), Сошанци ( од Сошани), Дичовци ( од Сошани), Јолушовци (од Горно Средоречје,а таму биле доселени од Куратица), Волчевци( од Мијачкиот крај), Николевци и Ристевци ( од Крушево).

Роми: Нурчевци и Мустафовци( од Кичево), Ибраимовци( од Мешеишта).

Основното училиште  “ Дебрца” – Велмеј е подрачно училиште на ОУ “Дебрца”- Белчишта. Било изградено 191 г. На почетокот од XX век, во Велмеј постоело бугарско егзархиско училиште, со еден учител и 33 ученици, а во периодот 1912-1915 имало и српско училиште со една паралелка и еден учител.

Задружниот дом е изграден непосредно по Втората светска војна, каде што е сместена месната заедница, а има и сала и просторииза општествено-политичките организации на селото.

Селото Велмеј е богато со културни и природни знаменитости. Цркви во Велмеј се:

Црквата “Св.Никола”- главна селска и гробјанска црква.Сместена е во средишниот дел на селото и потекнува од XIII век, а сегашниот архитектонски изгледа датира од  XIX век. Во црквата има иконостас, со икони кои датираат уште од XVI и XVII в., како и интересен резбан владички престол. При преправка на црквата селаните вградиле стари ракописи и книги во ѕидовите на црквата од страв да не бидат уништени.Оваа црква и покрај што е главната селска црква, таа претставува и седиште на Велмејската парохија. На самиот влез од оваа црква се наоѓа камбанарија.Стариот влез на црквата е од јужната страна и на неговиот надворешен дел веднаш се забележуванасликаната икона на Пресвета Богородица со малиот Исус Христос.Малиот Исус имал обетка на едното уво, што е симбол кој во тој период се користел за да се покаже дека е дете единец.Ваков мотив на Исус со обетка на уво е мошне редок на фреските во македонските цркви и постои само на уште една фреска.Поради тоа велмејската фреска е мошне значајна.Новиот дел од цркватас е градел околи 1840 г.  и неговата функција била да служи како селско училиште.

Црква “Св. Ѓорѓи”-се наоѓа на североисточниот дел од селото,градена од  делкан камен.Црквата е обновена во 1931г. Од оваа црква се пружа панорамски поглед на селото.

Црквата “Св.Богородица Пречиста-Ќелија”- е мала еднокорабна црква сместена надвор од с.Велмеј.Од 1998 г. црквата е под заштита на државата како дел од македонското културни наследство.Црквата е со едноставна градба, без украсни елементи, со влез од запад.

Црква “Вознесение Христово” е најнова селска црква, градена во период 2001-2004 година.

Кога станува збор за с. Велмеј  значајно место има и Чешма “Исток”.Се наоѓа во западниот дел од селото која располага со обилна вода што тече низ 18 дулци. Тука е подигната и спомен плочата на паднатите борци од селото во НОВ и Илинденското востание.На оваа чешма се изведува еден од главните обичаи на свадба- носење на невестата на вода. Денес низ селото има водовод изграден во 1982 г.

Североисточно од селото се наоѓа и пештерата Јаорец, која е со должина од 76 метри.

Археолошки локалотети во с.Велмеј се:

Бучишта (доцноантичка населба со некропола и старохристијанска базилика),

Велмешко Градиште (утврдена населба од бронзеното време),

Вишин Дол (утврдена доцноантичка населба и топилница),

Гладница (доцноантичка населба),

Горица (средновековна населба),

Горни Јаорец (доцноантичка топилница),

Горнополско Градиште (утврдена населба од раниот среден век),

Грмаѓе (некропола од железното време),

Иванова ливада – Икона (црква и некропола од раниот среден век),

Икона – Блато (некропола до раниот среден век),

Калуѓерица (некропола до раниот среден век),

Кутлина (населба од неолитското, бронзеното, железното време и раниот средне век),

Манастириште (средновековен сакрален комплекс),

Оџа Бавча (некропола од раниот среден век),

Пашина Горица (доцноантичка некропола),

Петте Дабје (римска и доцноантичка некропола),

Пештера Јаорец (засолниште од палеолитското време),

Писан Камен (некропола од каменото време),

Попов Дол (доцноантичка некропола),

Селиште Јаорец (средновековна населба),

Селце (срденовековна населба),

Скала (доцноантичка топилница),

Црквиште (раносредновековна црква и некропола) и,

Шивлица (црква од раниот среден век).

Главен селски настан во селото е на Велигден- собир со со бајраци и крстови  селото и низ него, при тоа се пеат стиховите „крст носам, бога молам, кај што врват чесни крсти, да е чесен бериќетот. Исто така се слави и Илинден.

ФК Илинден е името на фудбалскиот клуб во с.Велмеј.

Емиграцијата не е толку силно изразена и не оставила траги на изгледот на селото, иако во старосната структура на населението преовладуваат постарите групи. Поголемиот број бели фасади на куќите, асфалтот што минува низ селските улици, современите уреди во домаќинствата даваат впечаток дека овде е присутен современ динамички начин на живеење.

Од родовите поединечно се знае за следните иселеници до 1948 година: од Нечевци има иселеници во Драслајца, Долно Лакочереј  и во Охрид, од Аневци иселеници има во Јабука, Војводина , од Чутуровци има иселеници во Охрид ,Битола, Бејрут, Либан  и во Пловдив, Бугарија ,од Караблажевци иселеници има во Илино, Големоили Мало,од Црниновци иселеници има во Америка од Неделковци иселеници има во Јужна Америка ,од Волчевци иселеници има во САД и од Николевци иселеници има во Јужна Америка.

Родот Наумовци во 1905 година се иселил во селото Сопотница, Железник. Родот Кочовци во 1870 година се иселил во Охрид, во Велмеј припаѓале на некој род.

Белчишта

Белчишта

Селото Белчишта е сместено во котлината Дебрца и воедно представува административно седиште на Општина Дебрца,во околината на градот Охрид. Околни села се Ботун и Ново Село на запад и југозапад, Злести на југ, Горно и Долно Средоречје на исток, и Издеглавје и Песочани на север и северозапад. Во периодот 1950-1952, селото било седиште на тогашната Општина Белчишта, во која покрај селото се наоѓале и селата Белчишта, Горно и Долно Средоречје и Злести. Од 1952-1955 во тогашната Општина покрај Белчишта се наоѓале и селата Ботун, Брежани, Велмеј, Горно и Долно Средоречје, Грко Поле , Злести, Лешани, Ново Село, Песочани и Црвена Вода. Во периодот од 1955-1965 селото било седиште на некогашната Општина Белчишта, а од 1965-1996, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Охрид.Селото влегува во рамките на проширената Општина Дебрца, која настанала со спојување на поранешните општини Белчишта и Мешеишта.

Во 19 век, Белчишта се наоѓало во Охридската каза, нахија Дебрца, во Отоманското Царство. Според податоците од 1900 година, во селото Белчишта имало 650 жители, сите Македонци христијани, а според други податоци во 1905 година во Белчишта имало 752 жители. Во 1948 година бројот на жители сеуште е во пораст 989, за да во 1953 стигне до 1,122, а во 1961 во Белчишта брои 1,203 жители. Во 1971 година наталитетот почнува да опаѓа и бројот на жители е 788, во 1981 изнесува 615 жители. Десет години подоцна во 1991 бројот на жители повторно е во пораст 620, во 1994 бројката се намалила на 489, а според истражувањата во 2002 бројот на жители во Белчишта е 437.

Белчишта е старо македонско православно село, си во него има многу староседелски родови, како и малку доселенички. Некои истражувања покажуваат дека во селото има два вида на родови.

  • Староседелски родови се: Каљушовци, Гредивци, Прлевци, Буљуковци, Шеќировци, Лупановци, Тошевци, Боцевци, Поповци и Бутевци.
  • Доселенички родови се: Таневци, доселени од селото Требеништа, Крчевци доселени од селото Слатино, Соколовци доселени се од селото Мешеишта, Чифлижановци и Василевци кои не го знат местото на старина.

Според некои истражувања во 1948 година родови во селото Белчишта се:

  • Староседелци: Таневци, Дојчиновци, Блажевци, Аировци, Стевевци и Боцевци, Зељаровци, Гредовци, Мицковци, Буљуковци, Мушевци, Нејковци, Опеловци, Кулевци или Циљковци, Гуцевци, Чечовци, Крчевци, Тошевци, Кочовци и Шаќировци.
  • Доселенички родови: Косарковци доселени се од селото Брежани, Рајчиновци доселени од селото Рајчица Дебарско, Лукачовци се доселени од Луково Дњбарски Дримкол, Малинковци и ти се доселени од Брежани, Веровци и Гушевци доселени се од Охрид.
  • Доселеници со непознато потекло: Букалевци и Китевци.
  • Роми :Максутовци доселени се од Кичево.

Селото Белчишта брои неколку цркви:

  • Црква Св.Никола-тоа е црква обновена во 1977 год. и во неа има зачуванао иконостас од 19 век.
  • Црква Св. Атанасиј -тоа е новоизградена црква на излезот од селото.
  • Црква Јован Крстител-параклис.
  • Црква Св.Василиј-параклис.

 Селска слава во село Белчишта е Танасовден.

Во Белчишта постојат и општествено административни,културни, здравствени и образовни установи.Под административни спаѓаат:

  • Општината
  • Месната заедница
  • Пошта
  • Полиција

Под здравствени установи во село Белчишта спаѓаат:

  • Амбуланта

Културни установи во село Белчишта се:

  • Уметничка галерија

Образовни установи во Белчишта е:

  • ОУ “Дебрца’’- Белчишта

Селото Белчишта е познато по Сините Вирој или како што го нарекуваат Белишко блато. Тоа претставува реликтен остаток од некогашното Десаретско Езеро, со кое котлината Дебрца била поплавена во плиоцентот. Со повлекување на езерото по должината на реката Сатеска, бројни ендемични видови на растителен и животински свет останале да постојат и понатаму во водите на блатото. Белчишкото блато е најголемото сочувано водно живеалиште во Македонија. Подрачјето на блатото се користи од околните жители за напасување и поење на стока, за косење, лов, риболов, и рекреација. Самото пространство на мочуриштето претставува и изворишен дел на реката Матица, кое кон север и исток е обработено со возвишението Габер кое е издадена западна огранка на Илинска Планина, додека кон југ и исток е отворено кон пространа рамнина на котлинското дно на Дебрца со надморска висина од 767 метри, при што блатото се напојува од повеќе студени извори како што се Св.Ана, Св.Јован и уште неколку близу црквата Св.Петка.Иако теренот е непристапен, некои истражувања покажале дека во мочуриштето постои голема разновидност на флората и фауната.Во овој воден еко систем живеат вкупно 55 различни растителни видови  и седум различни видови на риба.Исто така има и девет видови на птици, девет цицачи, девет водоземци и влекачи, како и 14 претставници на без’рбетници.Во минатаото во мочуриштето живееле големи јата на патки кои биле предмет на лов од мештаните.

Во селото Белчишта до 1948 од родовите поединечно се знае за нивното иселување.Од Таневци има иселеници во САД, и во Охрид, од Дојчиновци има во САД  и во Битола.Од Стевчевци иселеници има во САД, од Кулевци и Аировци има во САД, од Буљуковци има во САД и во Јабука,Војводина.Од Кочовци,Шаќировци,Лукачовци има иселеници во САД.